Dünden Yarına Engelli Çalışanların Emeklilik Koşulları (1)
Sosyal güvenlik sistemimiz içinde yer alan SSK ve T.C. Emekli Sandığı yasal tabiriyle sakat çalışanlar (özürlü veya engelliler) için özel emeklilik şartları ortaya koyarak emekliliklerini kolaylaştırmış, buna karşın Bağ-Kur ise bu yönde bir değişikliğe gitmemiş engelli, sağlam ayrımı yapmamıştı.
06.08.1991’den önce ilk defa sigortalı olan yüzde 40 ve daha fazla oranda özürlü raporu olan SSK sigortalıları, Maliye Bakanlığı’ndan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu gereğince vergi indirim belgesi aldıklarında, herhangi bir yaşa tabi olmaksızın 15 yıllık süre ve bu süre içinde en az 3 bin 600 gün prim ödeme koşuluyla cinsiyet ayırt etmeksizin emekli oluyorlardı.
05.08.1991’den sonra ve 30.09.2008’den önce ilk defa sigortalı olanlar aşağıdaki kademelendirmeye göre emekli olabiliyorlar.
Engel Derecesi
Engel Derecesi
Engel Derecesi
İşe Başlama Tarihi
I. Derece (%80 ve üstü)
II. Derece (%60-79)
III. Derece (%40-59)
05.08.1991 ve öncesi
15 yıl, 3600 gün
15 yıl, 3600 gün
15 yıl, 3600 gün
06.08.1991-05.08.1994
15 yıl, 3600 gün
15 yıl, 8 ay-3680 gün
16 yıl, 3760 gün
06.08.1994-05.08.1997
15 yıl, 3600 gün
16 yıl, 4 ay-3760 gün
17 yıl, 3920 gün
06.08.1997-05.08.2000
15 yıl, 3600 gün
17 yıl, 3840 gün
18 yıl, 4080 gün
06.08.2000-05.08.2003
15 yıl, 3600 gün
17 yıl, 8 ay-3920
19 yıl, 4240 gün
06.08.2003-30.09.2008
15 yıl, 3600 gün
18 yıl-4000 gün
20 yıl-4400 gün
01.04.1981 tarihinden sonra ve 18 yaşından önce ilk defa sigortalı olmuş SSK’lı engellilerin yukarıdaki tabloya göre emeklilik koşullarının tespitinde 18 yaşını doldurdukları tarih esas alınıyor.
Örneğin;
07.10.1978 yılı doğumlu, 01.08.1994 ilk sigortalılık girişli, yüzde 40 raporuyla vergi indirimi hakkına sahip bir sigortalı olan okurum Eşref ŞENTOPAL 18 yaşını doldurduğu 07.10.1996 tarihinden başlamış sayılacak sigortalılığıyla 07.10.2013 tarihine kadar 17 yıllık sigortalılık süreyi tamamlıyor. Okurum bu tarihe kadar 3 bin 920 günü tamamlayarak en erken 07.10.2013 tarihinde emekli olabilir.
Yine 26.04.1976 doğumlu, Aralık-1995 ayı sigortalılık başlangıçlı, 3 bin 600 prim günü olan, yüzde 40 özür raporundan dolayı vergi indiriminden yararlanan okurum Ersoy ÜSTÜNKAYA da Aralık 2012 ayına kadar ister çalışarak, ister isteğe bağlı olarak, ister askerliğini borçlanarak 3 bin 920 günü tamamlayıp en erken Aralık 2012’de emekli olabilir.
Yeni Dönemde İlk Defa Sigortalı Olanların Özürlülükten Emeklilikleri
01.10.2008 tarihi ve daha sonra ilk defa sigortalı olan 4/a sigortalısı engelliler ise 5510 sayılı Kanunla aşağıdaki tabloya göre emeklilik hakkını elde edebilecekler.
Malûlen emeklilikle özürlü statüsünden emekliliği birbirinden ayırmak gerekiyor. İlk sigortalılıktan önce var olan hastalık veya vücutça noksanlıktan dolayı malulen emekli olunmazken özürlü statüsünden emekli olunabiliyor.
Çalışma gücündeki kayıp oranı yüzde 60 ve daha çok olsa bile bu rahatsızlıkları ilk sigortalılıktan önceye dayanan sigortalılar malûlen emeklilik hakkı elde edemeyeceklerinden onlar da aşağıdaki tabloya göre emekliliğe tabi olacaklar.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Yeni Dönemde Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin SGK’ya Verilme Zaman ve Yöntemi
1 Ekim 2008’den başlayarak 4/a sigortalısı (SSK’lı) çalıştıran,
• Özel nitelikteki işyeri işverenlerinin, Ayın 1’i ila 30’u arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılarına ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde,
• Resmi nitelikteki işyeri işverenlerinin ise, ayın 15’i ila müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılarına ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sinde,
saat 23.59’a kadar e-Sigorta kanalıyla SGK’ya göndermeleri gerekiyor.
Belgenin gönderilmesi gereken sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde, aylık prim ve hizmet belgesinin, son günü izleyen ilk iş günü saat 23:59 a kadar, SGK’ya e-Sigorta kanalıyla gönderilebilmesi mümkün.
Örneğin özel sektör işverenlerince 2008/Ekim ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin 23 Ekim 2008 tarihinin Pazar gününe rastlaması nedeniyle en geç 24 Kasım 2008 Pazartesi gününe kadar, 2008 Kasım ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin ise en geç 23 Aralık 2008 Salı gününe kadar SGK’ya gönderilmesi gerekiyor.
Belge ayın 23’ünde para ay sonunda
Özel sektör işverenleri bir ay içinde çalıştırdıkları 4/a sigortalıları için sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak sigortalı hissesi prim tutarlarını sigortalıların ücretlerinden keserek, kendi hissesine isabet eden prim tutarlarını da bu tutarlara ekleyerek en geç izleyen ay/dönemin sonuna kadar SGK’ya ödeyecekler.
Ödeme süresinin son gününün resmi tatile rastlaması halinde ise, prim tutarları, en geç son günü izleyen ilk iş günü içinde Kuruma ödenecek. Örneğin 2008/Aralık ayında çalıştırmış oldukları sigortalıların primlerini ise 31.01.2009 tarihinin Cumartesi gününe rastlaması nedeniyle 02.02.2009 Pazartesi günü ödeyecekler.
Resmi sektör işverenlerince 15.10.2008 - 14.11.2008 dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin 07.12.2008 tarihinin Pazar gününe rastlaması nedeniyle en geç 08.12.2008 pazartesi gününe kadar, 15.11.2008 - 14.12.2008 dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin ise en geç 07.01.2009 Salı gününe kadar SGK’ya gönderilmesi gerekiyor.Engelli Çalışanların Emeklilik Koşulları (2)
Vergi İndirim Belgesi Kalkıyor mu?
Yeni dönemde ilgi çekici olan bir nokta olarak, sakatlıktan dolayı Maliye aracılığıyla verilen vergi indirim belgesi aranmaksızın SGK’ca yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarında yapılacak muayene ve tetkikler sonucu en az yüzde 40 çalışma gücü kaybının SGK Sağlık Kurulu’nca da onaylanması durumunda çalışma gücü kaybına dayanarak emeklilik yolunun açılmış oluşudur.
Bunun yanında 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olanların, bu tarihten önce veya sonra vücutça engeli nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmaları yoluyla özürlü emekliliğine de hak kazanmış olmaları uygulaması devam edecek.
1 Ekim 2008 tarihinden önce sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında eski hükümler geçerli olmaya devam edecek.
Vergi indirim hakkının tanınmasında olduğu gibi SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücü kaybının saptanmasında da 16.07.2006 tarihli ve 26230 sayılı RG’de yayımlanan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik esas alınacak.
Vergi İndirim Belgesi Alma Yöntemi
Vergi indirim belgesinden yararlanmak isteyen engelli çalışanlar işyerlerinden alacakları hizmet erbabı olduklarını gösterir belgenin yanında nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğrafla ildeyseler, Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne, bağımsız vergi dairesi bulunan bir ilçedeyseler Vergi Dairesi Müdürlüğüne, diğer ilçelerde Mal Müdürlüklerine başvurarak bu birimlerin sevk edeceği yetkili bir sağlık kuruluna kararına dayanarak bu haktan yararlanabiliyorlar. İlk urul raporuna itiraz hakkı mevcut ve bu haktan yararlanarak başka bir hastanede yeniden muayene olmak için bulunulan ilin sağlık müdürlüğüne başvurulması gerekiyor.
Bağ-Kur’lular da Artık Özürlülükten Emekli Olabilecek
4/b (Bağ-Kur) sigortalılarından ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce malûl olduğu için malûllük aylığı bağlanmayanlar, çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila yüzde 59 arasında olanlar bu gerekçelerle 1 Ekim 2008 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan özürlü emekliliğinden yararlanabilecekler.
4/b sigortalılarının emekli aylığı için sigortalılığa esas faaliyete son verip vermeyeceğini beyan ettikten sonra matbu tahsis talep dilekçeyle yazılı istekte bulunmaları gerekiyor. 4/b sigortalılarının kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması da zorunlu. Özürlü emekliliği eski-yeni Bağ-Kur’luları kapsıyor.
Çalışma Gücünde Kayıp Oranı
%60 ve daha çok olanlar %50 – %59 arası olanlar %40-%49 arası olanlar
15 yıl, 3 bin 960 gün 16 yıl, 4 bin 320 gün 18 yıl, 4 bin 680 gün
Engelli 4/c Sigortalılarının (Memurların) Emeklilikleri Kolaylaştı
Mevcut düzenlemelere göre memurların özürlülükten 15 yılla emekli olmaları için ya memuriyete sakat kadrosundan girmiş olmaları veya göreve girişlerinde Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak alınmış ve sakatlık oranının en az yüzde 40 olduğuna ilişkin raporlarının olması gerekiyordu. Bu şartlara sahip olmayanlar özürlülük dereceleri ne olursa olsun 15 yılla emeklilikten yararlanamıyorlardı.
5510 sayılı Kanunla bunlara ek olarak, 1 Ekim 2008’den önce Emekli Sandığı’na tabi olarak göreve başlamış olan 4/c sigortalılarından en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenler de 15 yıl hizmetleri de varsa 1 Ekim 2008’den itibaren emekli olabilecekler.
5510 sayılı Kanunla, doğuştan olmayan nedenlerle çalışma gücündeki kayıp oranı yüzde 50 ila yüzde 59 arasında olanlar 16 yıl (5 bin 760 gün) hizmetle; yüzde 40 ila yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar ise 18 yıl (6 bin 480) hizmetle emekli olabilecekler.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Aylık Prim Bildirimiyle İlgili Özel Durumlar
Aylık prim ve hizmet belgelerinden;
• Toplu iş sözleşmeleri uyarınca geriye yönelik olarak ödenmesine karar verilen ücret farklarına ilişkin ek nitelikteki olanlarının, toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihi,
• Bir aydan fazla istirahat alan sigortalılara SGK’ca ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin yanı sıra istirahatlı bulunulan süre için işverenlerince toplu iş sözleşmesine dayanılarak ücret ödenmesi hâlinde, bu ücretlere ilişkin ek nitelikteki olanlarının istirahat süresinin sona erdiği tarihi,
• 4857 sayılı İş Kanununa istinaden ve geçersiz nedenle feshe ilişkin olarak iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararların tebliğinden sonra, on iş günü içinde sigortalı, işe başlamak üzere işverene başvurduğu takdirde, iş mahkemeleri veya özel hakemlerce verilen karar uyarınca ödenmesine karar verilen ücretlere ilişkin ek nitelikte olanlarının, kesinleşen mahkeme kararının sigortalıya tebliğ edildiği tarihi izleyen onuncu iş gününü,
izleyen ay/dönemin, işyerinin özel nitelikte olması halinde 23 üne, resmi nitelikte olması halinde ise 7’sine kadar, SGK’ya, e-Sigorta kanalıyla gönderilmesi gerekiyor.
Bu tür çalıştırma hallerinde de normalde olduğu gibi işverenlerin aylık prim ve hizmet belgelerini yalnızca 1 sigortalı çalıştırıyorlarsa isteğe bağlı olarak, 2 ve daha fazla işçi çalıştırıyorlarsa zorunlu olarak e-Sigorta ile göndermeleri gerekiyor.
Zorunlu tutulduğu halde, cari aylara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin e-Sigorta kanalıyla gönderilmemesi halinde söz konusu belge kâğıt ortamında yasal süresi içinde SGK’ya verilse dahi,
• Belgenin asıl olması halinde aylık asgarî ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgarî ücretin beşte biri tutarında,
• Belgenin ek olması halinde, aylık asgarî ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgarî ücretin sekizde biri tutarında,
idarî para cezasıyla karşılaşılabilecek.>alıntıdır
Kayseri Engelliler Derneği Telefon 0533 392 33 88
