13. Uluslararası Nöromüsküler Hastalıklar Kongresinden Yenilikler

[melleseferi]

13. Uluslararası Nöromüsküler Hastalıklar Kongresinden Yenilikler



13. Uluslararası Nöromüsküler Hastalıklar Kongresi 5-10 Temmuz 2014 tarihlerinde Fransanın Nice şehrinde yapıldı. Nice güzel bir şehir. İlk dikkatimizi çeken şey hemen hiçbir gökdelene rastlamayışız oldu. Öyle ahım şahım AVM ler de yok. Caddeler ve binalar engellilerin ulaşımına elverişli. Bizim Türkiye Kas Hastalıkları Derneği'nin ortaklığı ile çekilen belgesel filmin kongrede gösterilmesi organizasyon komitesi tarafından kabul edilmişti. Duchenne hastaları ile ilgili Güneydoğu Anadoluda çekilmiş olan bu belgesel filmi kongre boyunca gösterdik. Masada derneğimiz koordinatörü ve film çekimlerinde öncü rol oynayan Yakup Sayın ve dernek yönetici sekreteri Yusuf Çelik, belgeselle ilgili bilgilendirdiler.

Nöromüsküler hastalıklar (Kas hastalıkları olarak anıyoruz) çok çeşitli. Benim kuşağım ders kitaplarında sadece 6-7 kas hastası ile ilgili bilgiler okudu.

O günden bugüne moleküler biyoloji genetik, histopatoloji, histokimya, elektrofizyoloji kas patolojisi alanlarında öyle büyük yenilikler oldu ki, şimdi artık birkaç yüz kas hastalığı tanıyoruz.

Bunların çoğunluğu genetik (kalıtımsal) kaynaklı.

Bu hastalıklardan sorumlu genler bulundu. Böylece fenotip ve genotipten söz eder olduk. Klinik olarak birbirine benzeyen kas hastalıkları (fenotip) nın farklı genlerden ileri geldiğini (genotip) öğrendik. Bu başdöndürücü gelişmelere karşın genetik kas hastalıklarının tedavilerinde henüz belli başlı bir başarı elde edilmiş değil.

Kongre dönüşlerinde hastaların beklentileri, oradan yeni tedavi haberleri ile dönmemizdir. Yazık ki böyle olmuyor. Günlerce süren yüzlerce konferans bildiri poster panel içinde tedavi çok az yer tutuyor.

Myasteni, polimyosit, bazı polinöropatilerin endokrinolojik immünolojik kas hastalıklarının tedavisi var.

Onlar için yeni ilaçlar da var. Ama genetik hastalıklar için henüz deneme tedavileri söz konusu.

Uzun yıllardan beri kongrelerde sunulanlar, bildiriler paneller araştırma sonuçları, büyük çoğunlukla hastalıkların oluş mekanizması çalışmaları, hastalıkların hayvan modelleri ve onlarla ilgili tedavi sonçları, bazı hastalıklar için var olanlara eklenen yeni ilaçlar, bulunan yeni genler, hastalıkların çeşitli ülkelerdeki dağılımı epidemiyolojik araştırmalar, ile ilgili olanlardır.

İLAÇ DENEMELERİ

Bazı ilaç deneme çalışmaları da yer alıyordu programda. Yüzlerce kas hastalıkları hakkında sayısız çalışma sunuldu. Kök hücre ile bazı çalışmalar öncelikle güvenilirliği saptamak üzerine yapılanlardı. Tedavi ile ilgili başlıca sunumlar Duchenne hastalığı ile ilgili olan ve geçen yıldan beri faz çalışmaları yapılaa ilaçlardı. Bu sempozyumlar beklendiği gibi büyük ilgi topladı. Kas Hastalıklarının ünlü isimleri Francesco Muntani, Thomas Voit, Hans Müler bu sempozyumların konuşmacıları idiler.

Duchenne erkek çocuklarda görülen annelerin taşıyıcı rol oynadığı ilerleyici, çocukların 10 yaş civarında yürüme yeteneğini kaybettiği ve erken ölümlere yol açan bir kas hastalığı. Her 3000 civarı erkek doğumda bir duchenneli çocuk doğuyor.

Genetik testler 3 çeşit farklı sonuç veriyor. Delesyon, duplikasyon ve nokta mutasyon. Bu 3 çeşit için farklı tedavi yöntemleri ve çalışmaları var.

Delesyon için exon atlama çalışmaları süregeliyor. Alınan sonuçların umut verici olduğu ve tedavinin Duchenne vakalarını hastalığın iyi seyreden selim şekline (BECKER) dönüştüreceği anlaşılıyor.

Exon atlama denemelerinin duchenneden başka delesyonla oluşan hastalıklarda da kullanılabileceği bildiriliyor. Yine sık görülen ve resesif geçişli SMA (spinal Müsküler Atrofi) hastalığında da bu ekson atlama tedavisinin geçerli olabileceği bazı deneme tedavileri ile gösteriliyor. Ekson atlama tedavileri için 2015 yılında onay alınabileceği düşünülüyor. Bunun yanı sıra Olesoxime adlı ilaç denemeleri de SMA olumlu sonuçlar veriyor. Bunların klinik uygulama aşamasına varması için sabırla beklemek gerekiyor.

Duchenne hastaları içinde nokta mutasyonlu hastalar içinde nonsense mutasyon taşıyanlarda PTC 124 firmasının geliştirdiği ve stop kodonu kaldırarak distrofin üretimini sağlayan bir ilaç yıllardır deneniyor; ikinci faz tamamlandı ve üçüncü faza geçildi.

Bu ilaç ataluren diye anılıyordu, şimdi TRANSLARNA adını taşıyor. Bu ilacın çift kör ilaç denemesnde placebo alanlara göre belirgin bir fark yarattığı anlaşılıyor. Bu nedenle EMA (European Medicine Agency) tarafından bu ilaç için şartlı bir onay çıktı. 3.üncü faz tamamlanmadan çıkan bu onay biraz sürpriz oldu. Çünkü ekson atlama için böyle bir onay henüz verilmedi. Translarna için son kararı Avrupa Komisyonu verecek. Şartlı onay ilacın 3 üncü faz çalışmalarının devamını ön görüyor. Bu onay, faz çalışmalarına katılmayan ve inclusion (deneme tedavisine uygun) kriterlerini taşımayan hastalarda ilacın kullanılabileceğini gösteriyor.

Bu ilaçtan yararlanabilecek Duchenne hastaları yaklaşık tüm vakaların %15'i kadar. Sayı olarak, 200-250 tahminini yapabiliriz. Nokta mutasyon testleri çok pahalıya mal oluyor. Bu nedenle bizde kayıtlı ve deİesyonu olmayan çocuklara nokta mutasyon araştırması yapılamadı. Şimdi bu tespit büyük önem kazanıyor. İlaç üreten firma doğaldır ki bu vakaların tespiti için gayret gösteriyor ve bu test için masrafı üstleniyor. SGK bunu ödemiyor.

Her kongrede geniş şekilde ele alınan ALS (Amiyotrofik Lateral Skleroz) nöromüsküler hastalıklar içinde en ağır seyreden, solunum ve beslenme sorunları yaratan hastayı yatağa bağlayan bir kas hastalığı. Hastalığın nedenleri konusunda çok çeşitli teoriler var. Viral, immünolojik, toksik, metabolik, ağır madenler, gelişme kusuru apoptozis gibi. Hiç biri ispatlanmış değil. Bu tanıyı koyduğumuz hastaların aynı hastalığı taşıdıklarından bile emin değiliz.

Ünlü besteci Şostakovic, David Niven bu hastalıkla yaşama veda etti. Suna Kıraç ve dünyanın ünlü bilim adamlarından Stephan Hawking bu hastalıkla yaşıyorlar.

Kongrede bu hastalıkla ilgili çok sayıda bildiri vardı. Kök hücre denemeleri de bunlar arasında idi.

Ancak bunlar daha çok güvenilirlik sağlama amaçlı idi. Henüz başarıya ulaşmış bir deneme yok. Kıraç Vakfı sayesinde yurdumuzda her yıl tekrarlana ALS sempozyumlarında bu hastalıkla ilgili gelişmeleri, yenilikleri izleyebiliyoruz. Bugünlerde Amerika'daki bir dernek ilgi yaratma amaçlı bir kampanya başlattı. Buzlu kovaları tepeden aşağı boşaltılıyor. Bu tür gösterilerle milyonlarca bağış toplanıyor. Bu bağışlar araştırmalar ve hastaların bakımı (care giver) için kullanılıyor. / Prof Dr.Coşkun Özdemir

19.09.2014 - Cumhuriyet