Periton Diyalizinde Sıvı Dengesi ve Beslenme

[melleseferi]

Periton Diyalizinde Sıvı Dengesi ve Beslenme

Sağlıklı böbreklerin en önemli görevlerinden biri, vücudumuzda bulunan, yiyecek ve içeceklerle aldığımız sıvının fazlasını, vücudumuzdan uzaklaştırmaktır.

Böbreklerimiz çalışamaz hale geldiğinde, gıdalarla aldığımız sıvı, vücutta birikmeye başlar.
Bu nedenle diyaliz tedavisi sırasında, aldığımız ve çıkardığımız sıvıyı dengelememiz çok önemlidir.
Periton diyalizi ile bir miktar sıvı vücudumuzdan uzaklaştırılır. Ancak bu sıvının ne kadar olduğunu ölçmemiz ve alacağımız sıvının ne kadar olması gerektiğini hesaplamamız gereklidir.

Her Gün Vücut Kilonuzu Ölçün
Vücut ağırlığımız iki kısımdan meydana gelir.

* Kuru ağırlık ve
* SU
Kuru ağırlık denilince akla kemiklerimiz, kaslarımız gelir.
Kuru ağırlık genellikle sabittir, ancak, çok fazla yemek yenildiği zaman belirli bir süre sonra artar.
Su kilosu vücudumuzda bulunan kan, plazma, idrar gibi kısımlardan ibarettir.
Su kilosu çok fazla sıvı gıdalar alındığında artar.
Vücut ağırlığınız her gün yaklaşık olarak aynı olmalıdır. Zaman içerisinde bir miktar kilo alabilirsiniz. Bu kuru ağırlığınızın arttığını gösterir.

1- Her sabah, mümkün olduğunca aynı tür giysilerle tartılıp, defterinize kaydedin. Kilonuzda ani değişmelerin olması vücudunuzda sıvı toplandığını işaret eder. Bu durumda merkezinizi bilgilendirmeyi ihmal etmeyin.

2- Her gün ödem kontrolü yapılmalıdır;
Vücutta aşırı sıvı birikmesi ellerde, ayaklarda, yüzde şişmeye (ödem) neden olur.
3- Her gün en az bir kez tansiyonunuzu ölçün. Yüksek tansiyon vücudunuzda aşırı sıvı birikiminin göstergesi olabilir.
4- Aldığınız sıvı gıdalara dikkat edin. Gün içinde ne kadar sıvı almanız gerektiğini eğitim sırasında diyaliz hemşireniz size anlatacaktır. Vücudumuzdaki sıvının gerek fazlalığı, gerekse eksikliği zararlı etkilere yol açar.

HİPERVOLEMİ NEDİR?

Vücutta aşırı sıvı birikimine (hipervolemi) adı verilir. Fazla sıvı çeşitli nedenlerle vücutta birikebilir.

* Hipervoleminin en önemli nedenlerinden biri tuz alınmasıdır. Tuz bir taraftan vücutta suyun tutulmasına neden olurken, diğer taraftan susuzluk hissini arttırarak fazla sıvı almanıza neden olur.
* Karın içinde bulunan kateter yer değiştirmiş olabilir ve sıvının tamamının boşalmasını engelleyebilir. Sürekli içerde biriken sıvı, vücut tarafından emilerek hipervolemiye neden olabilir.
* Zaman içinde idrar miktarında azalma ve kaybolma olmasına rağmen aynı miktarda sıvı alımına devam edilmesi, hipervolemiye yol açabilir. Böyle bir durumda, idrar miktarındaki azalmaya paralel olarak ağızdan alınan sıvı miktarı azaltılmalıdır.

Hipervoleminin Belirtileri;
Göz etrafında ve ayak bileklerinde şişme

* Kilo artışı
* Tansiyonun yükselmesi
* Ayak bileklerinde, ellerde ve göz etrafında ödem
* Nefes almada güçlük; Merdiven çıkarken zorlanma, yatarken fazla yastığa ihtiyaç duyma.

Hipervolemi Oluşunca Neler Yapılır?

* Tuz alımını tamamen kesiniz
* Sıvı gıdaların alımını azaltınız
* Çıkan diyaliz solüsyon miktarınızı, tansiyon, vücut ağırlığınızı ve varsa 24 saatlik idrar miktarınızı ölçünüz.
* Vücudunuzda ödem kontrolü yapınız.

Ödem Kontrolü:
Ayak; ayak bileği çevresinde şişlik, ayakkabının rahat giyilememesi,
Eller; parmaklarınıza taktığınız yüzüğün sizi rahatsız etmesi,
Gözler; göz kapaklarınız şişmiş ve göz altında torbalar oluşmuşsa, göz çevresindeki kırışıklıklarda düzelme varsa ödem söz konusudur.

HİPOVOLEMİ NEDİR?

Vücutta aşın sıvı kaybına (hipovolemi) denir. Hipovoleminin nedenleri;
* Az miktarda sıvı alımı
* Vücuttan fazla sıvı çekilmesi
* İshal, bulantı, kusma ile vücuttan sıvı kaybı

Hipovolemi Belirtileri;

* Kilonuzda ani düşme
* Tansiyonunuzda düşme
* Baş dönmesi
* Halsizlik
* Kramplar
* Ağız Kuruluğu

Hipovolemi Oluşunca Neler Yapılmalıdır?
Mutlaka merkezinize danışınız.

DİKKAT!!!

1. Her sabah tansiyonunuzu ve kilonuzu kontrol ediniz,
2. Sıvı dengesizliği belirtilerine dikkat ediniz. (Ödem, çarpıntı, halsizlik, baş dönmesi)
3. Sıvı ve tuz alımına dikkat ediniz.
4. Önerilen yoğunlukta solüsyon kullanınız.

PERİTON DİYALİZİNDE BESLENME

DİYET; Yenilmesi ve içilmesi gereken maddelerin çeşidine ve miktarına denir. Diyetin yeterli ve dengeli olması gerekir. Her insanın diyeti farklıdır ve kendine özgüdür.
Kendi diyetimizi düzenli biçimde uygularsak, diyalizimizi daha sağlıklı biçimde sürdürebiliriz.

DİYET BİZİM İÇİN NEDEN GEREKLİDİR?

Yaşamımızı sürdürebilmek için, yeterli ve dengeli bir diyet uygulamamız gereklidir. Aldığımız gıdaların sindirilmesi sonucunda vücutta artık ve zararlı maddeler oluşur. Bu maddeleri en aza indirmek için diyetimizin düzenlenmesi gerekmektedir.

DİYETİMİZDE YER ALAN MADDELER NELERDİR?

PROTEİN
Büyüme ve gelişmenin sağlanması ve sürdürülmesi dokuların onarımı ve vücut savunması için en önemli olan besin türüdür.

Neden Proteine İhtiyacımız Var? Vücudumuzdaki atık ve zararlı maddeleri uzaklaştırmak için diyaliz uyguluyoruz. Ancak, diyalizle istemediğimiz halde vücudumuzdan bir miktar protein de atılmaktadır.
OYSA protein bizim için çok önemlidir. Bu nedenle, periton diyalizi ile kaybettiğimiz proteini yerine koymak için, bol protein içeren yiyeceklerden yeterli miktarda kullanmalıyız.

Protein Bakımından Zengin Yiyecekler Hangileridir ?
Et, Balık, Tavuk, Hindi, Süt, Yoğurt, Peynir, Yumurta, Fasulye, Mercimek v.b.

KARBONHİDRAT
Karbonhidratlar vücuda enerji sağlamak için kullanılır ve bitkisel gıdalarda (tahıllarda) fazla miktarda bulunurlar.
Diyaliz sıvısının içinde yoğun bir karbonhidrat kaynağı olan şeker vardır ve bu şekerin bir kısmı vücudumuz tarafından emilmektedir. Bu da vücudumuza ekstra bir enerji verir ve şişmanlığa neden olur.
Bu nedenle diyaliz uygularken gereğinden fazla karbonhidrat içeren gıdalardan almamalıyız.

Karbonhidrat Bakımından Zengin Yiyecekler Hangileridir?

Şeker, Bal, Reçel, Ekmek, Makarna, Bisküvi, Pirinç, Patates, Nişasta

Gıdalarla aldığımız bazı maddeler vardır ki bunlar diyalizle vücuttan yeterli miktarda uzaklaştırılamaya-bilir. Bunlar FOSFOR ve TUZ dur.

FOSFOR
Fosfordan yüksek yiyecekler, aynı zamanda proteinden de yüksek yiyeceklerdir. Proteinli diyetle birlikte alacağımız fosforun fazlasını vücuttan uzaklaştırmak amacıyla, doktorun önerdiği FOSFAT BAĞLAYICI da denilen bazı ilaçları, (Kalsiyum karbonat vb.) düzenli şekilde kullanmak çok önemlidir.
İlacınızı yemekten hemen önce veya yemeğe başladığınızda almayı unutmayın. Bu ilaçlan düzenli aldığınız zaman fazla fosforun kemiklerimiz üzerindeki olumsuz etkileri önlenmiş olacaktır.

TUZ
Fazla tuzlu yiyecekler yediğimizde susarız. Fazla su içtiğimizde ise vücudumuzda sıvı birikir. Bu da ayaklarımızda, ellerimizde, yüzümüzde şişmeye, tansiyonumuzda yükselmeye neden olur. Bu nedenle de tuzlu yiyeceklerden (salamura, turşu, zeytin, konserve vb) ve tuzlu yemeklerden uzak durmamız gerekir. Ayrıca diyet tuzlar da kullanılmamalıdır.

YAĞ Enerji kaynağıdır. Vücudumuzda bazı vitaminlerin (A,D, E, K) kullanılması için gereklidir. Bunun için tereyağ, margarin, iç yağı gibi katı yağların yerine zeytin yağı, mısır özü ve ayçiçek yağı kullanılmalıdır. (Resim 11/5)

POTASYUM
Vücut sıvılarının dengesinin korunmasında ve normal vücut faaliyeti için gereklidir. Periton diyalizi hastasında ağızdan alınan potasyumun öğünlere dağıtılmasına ve bir öğünde fazla potasyum alınmamasına dikkat edilmelidir. Kanda potasyumun yükselmesi kalbinizi ve adelelerinizi güçsüz, zayıf bırakacaktır.

Potasyumdan yüksek yiyecekler şunlardır:
Ispanak, semizotu, pazı, asma yaprağı, karalahana, patates, havuç, mantar gibi sebzeler;
Muz, kavun, kayısı, kiwi, böğürtlen, kuru meyveler (kurukayısı, kuru incir, kuru erik vb) gibi meyveler;
Çikolata, kahve, kakao, nescafe, pekmez, bulgur gibi diğer yiyecekler. (Resim 11/6)

ÖNEMLİ BİLGİLER

* Diyaliz sırasında kaybettiğiniz proteinin büyük kısmı ALBUMİN dediğimiz bir proteindir. Albumin en çok yumurta akında bulunur. Bunun için her gün 2 yumurta akı yemeniz gereklidir.
* Pişirme yöntemi olarak kızartma ve kavurma yöntemini hiç kullanmayınız.
* İştahsız olduğunuz zaman, yiyeceklerinize tad verecek pul biber, kuru nane, kuru kekik, sarmısak, sirke, vanilya gibi çeşni verici yiyecekleri kullanınız.
* Kandaki potasyum yüksekse, sebzelerinizi küçük küçük doğrayınız ve haşlayıp suyunu dökünüz. Sonra yağ veya etle tekrar pişiriniz.
* Kabızlık çekiyorsanız, sabah Ük önce bir çay bardağı kadar ılık, az şekerli (l çay kaşığı ) su içiniz. Yiyebildiğiniz sebze ve meyvaları mümkün olduğu kadar kabuğuyla yiyiniz.

UNUTMAYINIZ!!!

PD UYGULARKEN
BOL PROTEİNLİ BOL LİFLİ gıdalar yiyin

Ancak

TUZU ÇOK OLAN
ŞİŞMANLATICI (Karbonhidratlı,yağlı) gıdalardan uzak durun.alıntı